Η βαρκάδα στη Μεγάλη Πρέσπα ξεκινά από το παραλίμνιο χωριό Ψαράδες και αποκαλύπτει τα κρυμμένα βυζαντινά ασκηταριά της λίμνης, κατά μήκος της ελληνικής ακτογραμμής έως τα σύνορα με την Αλβανία και μέχρι το Τριεθνές.
Μέσα στις εσοχές των κάθετων βράχων διατηρούνται σήμερα μικρά ασκηταριά, ενώ ξεχωρίζουν και βυζαντινές βραχογραφίες που σώζονται στη χερσόνησο ακριβώς απέναντι από τους Ψαράδες.
Ο τόπος είναι πλούσιος σε ιστορία. Στις βραχώδεις ακτές της λίμνης κατέφυγαν και ασκήτευσαν μοναχοί κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή, καθώς από τα τέλη του 9ου αιώνα η περιοχή περιέρχεται στη ζώνη επιρροής του Βούλγαρου ηγεμόνα Συμεών και καταλαμβάνεται πότε από τους Βυζαντινούς και πότε από τους Βούλγαρους.
Ψαράδες, το παραλίμνιο χωριό στη Μεγάλη Πρέσπα
Ο δρόμος κατηφορίζει προς την Μεγάλη Πρέσπα και φτάνει στο χωριό Ψαράδες, πλάι στις όχθες τις λίμνης.
Στις ταβέρνες του χωριού σερβίρεται φρέσκο ψάρι από τις λίμνες. Οι ντόπιοι ψαράδες με τις βάρκες τους ξεναγούν τους επισκέπτες στις γαλαζοπράσινες παραλίες και τις απότομες βραχώδεις ακτές με τα μοναδικά μνημεία.
Αν βρεθείτε στις Πρέσπες, μην αποχωρήσετε από την περιοχή χωρίς να κάνετε βαρκάδα στη λίμνη.
Στους Ψαράδες, είχαμε ξαναβρεθεί πριν πολλά χρόνια, χειμώνα. Εκείνη την εποχή βρήκαμε λιγοστούς αλλά φιλόξενους ανθρώπους, εξαιρετικό σπιτικό φαγητό που δύσκολα το ξεχνάς και ένα παραλίμνιο τοπίο με τον ορίζοντα χαμένο στην ομίχλη που σκέπαζε τη λίμνη. Τότε τα νερά της λίμνης έφταναν σχεδόν μέχρι τις αυλές των μικρών σπιτιών.
Αυτή ήταν η εικόνα που άφησε για χρόνια στη μνήμη μας το μικρό ψαροχώρι, Ψαράδες, πλάι όχθες της λίμνης Μεγάλη Πρέσπα.
Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν περάσει τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Όλα αυτά τα χρόνια είχαμε κρατήσει μία ξεχωριστή ανάμνηση των Πρεσπών, αυτή της θαλπωρής και της ομίχλης στα ακίνητα νερά της λίμνης όπου χάνονται τα σύνορα.
Επισκεφθήκαμε πάλι αυτόν τον τόπο μετά από τόσα χρόνια, καλοκαίρι. Ξαναπήγαμε με περιέργεια αλλά κι αγάπη, όχι τόσο για να ξαναγνωρίσουμε τον τόπο όσο για να τον θυμηθούμε, για να εντοπίσουμε τυχόν αλλαγές που έφερε ο χρόνος σε τοπία και ανθρώπους…
Η αλήθεια είναι ότι δυσκολευτήκαμε να αναγνωρίσουμε το τοπίο, όχι λόγω της διαφορετικής εποχής αλλά εξαιτίας του δραματικού τρόπου με τον οποίο αποτραβήχτηκαν τα νερά της λίμνης που άλλοτε έφταναν πολύ κοντά στα σπίτια.
Ευτυχώς δεν έχουν αλλάξει οι άνθρωποι…
Οι ντόπιοι διατηρούν άσβεστη την αγάπη τους για την Πρέσπα, προσέχουν το φυσικό περιβάλλον και γνωρίζουν ότι η φύση δεν γνωρίζει σύνορα, παραμένουν το ίδιο χαμογελαστοί, το ίδιο φιλόξενοι, το ίδιο ευγενικοί όπως τότε…
Σε αυτό το πρόσφατο ταξίδι η Μεγάλη Πρέσπα μάς αποκάλυψε την αθέατη πλευρά της που δεν είχαμε δει την προηγούμενη φορά.
Η βαρκάδα στα ασκηταριά της Μεγάλης Πρέσπας
Ανακαλύψαμε από κοντά τις κρυμμένες ομορφιές στα κάθετα βράχια της Μεγάλης Πρέσπας ταξιδεύοντας με τη βάρκα “Λίτσα” και καπετάνιο τον κύριο Γερμανό Παπαδόπουλο (θα τον βρείτε στην ψαροταβέρνα “Η Παράδοση” τηλ. 2385046239- 6945897004 όπου το φαγητό είναι εξαιρετικό).
Το πρώτο μνημείο που βλέπουμε είναι το Ασκητήριο της Μεταμόρφωσης του 13ου αιώνα. Είναι επισκέψιμο και με τα πόδια (μονοπάτι από Ψαράδες).
Μετά προβάλλει ένα άλλο ασκητήριο του 15ου αιώνα, η Μικρή Ανάληψη, που βρίσκεται ψηλά σε μια εσοχή των βράχων με δύσκολη πρόσβαση.
Η βάρκας μας, η “Λίτσα”, σκίζει τα ακίνητα νερά της λίμνης, ενώ κορμοράνοι και πελαργοί μάς χαρίζουν μοναδικές εικόνες.
Ο καπετάνιος μας, ο κ. Γερμανός, μάς διηγείται ιστορίες του τόπου του ξεδιπλώνοντας βιώματα και μνήμες συνυφασμένες με την ιστορία που έχει σημαδέψει την περιοχή και τους ανθρώπους της.
Στη συνέχεια αποκαλύπτεται το επόμενο ασκηταριό όπου μπορεί να φθάσει κανείς μόνο με βάρκα.
Πρόκειται για το Ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας που οι ντόπιοι έχουν αφιερώσει στον Άγιο Πέτρο.
Το μνημείο χρονολογείται στα τέλη του 14ου αιώνα και βρίσκεται σε ύψος 40 μ. από τη στάθμη της λίμνης. Λαξεμένα στο βράχο σκαλοπάτια οδηγούν στο σημείο όπου είναι χτισμένο το μνημείο.
Ο ναός είναι μονόχωρος, μικρών διαστάσεων και βρίσκεται σε πλάτωμα στο κοίλωμα ενός βράχου. Στο χώρο γύρω υπάρχουν ερειπωμένα κελιά μοναχών.
Οι τοιχογραφίες του 15ου αιώνα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Δύο επιγραφές με μεγάλα κόκκινα γράμματα αναφέρονται στην ανέγερση του μνημείου από τους ιερομόναχους Σάββα, Ιάκωβο και Βαρλαάμ (1409-1410) καθώς και στον ιερομόναχο και ζωγράφο Ιωαννίκιο που φιλοτέχνησε τις τοιχογραφίες.
Το ασκηταριό της Παναγίας Ελεούσας είναι το πιο απομακρυσμένο, αλλά και το πιο μεγάλο και αξιόλογο. Είναι το τελευταίο μνημείο πριν τα Αλβανικά σύνορα.
Στο βάθος διακρίνεται το ακρωτήρι Ρότι. Σημείο αναφοράς στη Μεγάλη Πρέσπα καθώς σηματοδοτεί την υδάτινη συνοριακή γραμμή της Ελλάδας με την Αλβανία και την Βόρεια Μακεδονία, πάνω από το βαθύτερο σημείο της λίμνης.
Λίγα λόγια για τη λίμνη Μεγάλη Πρέσπα
Η Μεγάλη Πρέσπα είναι η τρίτη, μεγαλύτερη λίμνη στα Βαλκάνια, με συνολική έκταση 273 τ.χλμ. Στα νερά της συναντώνται τα σύνορα τριών χωρών (Ελλάδας, Αλβανίας και Βόρειας Μακεδονίας). Το σημείο γνωστό και ως τριεθνές. Το 22% της έκτασης της Μεγάλης Πρέσπας ανήκει στην Ελλάδα, το 60% στη Βόρεια Μακεδονία (Σκόπια) και το 18% στην Αλβανία.
Περισσότερα από 100 βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία σώζονται σήμερα σε όλη την περιοχή των Πρεσπών και στις τρεις χώρες.
Η λίμνη βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων και συνδέεται στα νότια με την γειτονική της Μικρή Πρέσπα, από την οποία απέχει περίπου 300 μέτρα.
Η Μεγάλη Πρέσπα είναι 10 μ. χαμηλότερα από τη Μικρή Πρέσπα. Δέχεται τα νερά της Μικρής Πρέσπας, με την οποία συνδέεται μέσω στενής λωρίδας γης – ισθμού, στην περιοχή Κούλα, μήκους 4 μ. και πλάτους 200-1000 μ. Είναι αισθητά βαθύτερη από τη Μικρή Πρέσπα και επικοινωνεί υπόγεια με τη λίμνη Αχρίδα που βρίσκεται σε χαμηλότερο υψόμετρο.
Στις όχθες της έχει υδροφυτική βλάστηση καλαμιών ενώ πλούσια είναι και η πανίδα γύρω από τη λίμνη.
Περίπου 1.200 άνθρωποι ζουν σήμερα στο ελληνικό κομμάτι των Πρεσπών, διαμοιρασμένοι σε δέκα χωριά της περιοχής.
