Στην “καρδιά” της ορεινής Φωκίδας βρίσκεται μία από τις πιο όμορφες τεχνητές λίμνες της Ελλάδας, η λίμνη Μόρνου.
Οι όχθες της σχηματίζουν πλήθος φιόρδ και το ιδιαίτερο σχήμα της, πλαισιωμένο από το μεγαλοπρεπές ανάγλυφο των γύρω ορεινών όγκων, μοιάζει με Χ.
Η λίμνη του Μόρνου σχηματίστηκε με την κατασκευή φράγματος στον ποταμό Μόρνο το 1979 για να καλυφθούν οι ανάγκες υδροδότησης της Αθήνας. Έτσι τα νερά κατέκλυσαν την κοιλάδα που υπήρχε δυτικά από το Λιδορίκι, ανάμεσα στα βουνά Γκιώνα και Βαρδούσια.
Σήμερα ολόκληρη η περιοχή συνθέτει ένα ξεχωριστό άγριο φυσικό τοπίο, που ποικίλλει σε χρώματα και όψεις ανάλογα την εποχή.
Γραφικές πινελιές στο σκηνικό της άγριας φύσης δίνουν τα γύρω μικρά και μεγάλα χωριά (Λιδωρίκι, Πενταγιοί, Κροκύλειο, Δάφνος, Κόκκινο, Αρτοτίνα κ.α) που έχουν μείνει μακριά από τους έντονους ρυθμούς ανάπτυξης αλλά εξυπηρετούν τις ανάγκες των περιηγητών σε διαμονή και εστίαση.
Μοναδικό κεφαλοχώρι της περιοχής είναι το Λιδορίκι που φημίζεται για τα τυροκομικά του.
Σε όλα τα χωριά της Ρούμελης η παράδοση έχει βαθιές ρίζες.
Ο γύρος της λίμνης Μόρνου
Ασφαλτοστρωμένος δρόμος (προσοχή στο οδόστρωμα σε μερικά σημεία) οδηγεί με χαμηλές ταχύτητες περιμετρικά της λίμνης. Άλλοτε πλησιάζει πολύ κοντά στις όχθες της κι άλλοτε ανηφορίζει σε ψηλότερα σημεία ανοίγοντας ξεχωριστή θέα.
Από το Λιδορίκι η κατεύθυνση είναι νότια προς Κροκύλειο, ώστε να έχουμε τη λίμνη στα δεξιά μας σε όλη τη διαδρομή. Η συνολική απόσταση γύρω από τη λίμνη Μόρνου είναι περίπου 65χλμ. και ο χρόνος οδήγησης περίπου δύο ώρες. Το μοναδικό χωριό που είναι χτισμένο πάνω στις όχθες της λίμνης είναι το Κόκκινο, όπου λειτουργούν ένα-δυό ταβερνάκια και λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Σε κάθε στροφή της διαδρομής η λίμνη ξεδιπλώνει και μία κρυμμένη πτυχή της. Μικρά γλωσσίδια γής εισχωρούν στο νερό που αλλάζει χρώματα καθρεφτίζοντας τις διαθέσεις του καιρού. Εδώ η άνοιξη συνήθως αργεί να έρθει και οι γύρω βουνοκορφές είναι χιονοσκέπαστες για αρκετούς μήνες το χρόνο.
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της διαδρομής είναι το λεγόμενο «Στενό». Πρόκειται για το στενότερο σημείο της λίμνης όπου οι αντικρινές όχθες σχεδόν ακουμπούν μεταξύ τους. Παλιότερα σε αυτό το σημείο υπήρχε μεγάλη πέτρινη γέφυρα που σήμερα βρίσκεται στο βυθό της λίμνης.
Η λίμνη συγκεντρώνει νερό όχι μόνον από τον ποταμό Μόρνο και τους παραποτάμους του, αλλά και από τη λίμνη του Εύηνου μέσω σήραγγας. Προσφέρει στην Αθήνα πόσιμο νερό υψηλής ποιότητας, το οποίο θεωρείται ένα από τα καλύτερα της Ευρώπης. Βέβαια αυτό συνδέεται άμεσα με την καθαρότητα του περιβάλλοντος και τις χαμηλές εντάσεις των ανθρώπινων χρήσεων στην περιοχή αυτή.
Κάλλιο το βυθισμένο χωριό
Κορυφαίο αξιοθέατο της διαδρομής γύρω από τη λίμνη Μόρνου είναι το Κάλλιο, το χωριό που βυθίστηκε όταν τα νερά κατέκλυσαν την κοιλάδα του Μόρνου. Το Κάλλιο εκκενώθηκε για την δημιουργία της τεχνητής λίμνης και μόνο λίγα σπίτια ανοικοδομήθηκαν αργότερα ψηλότερα.
Σήμερα όταν η στάθμη της λίμνης κατεβαίνει, ξεπροβάλλει μέσα από τα νερά ο παλιός οικισμός προσδίδοντας στο τοπίο μία απόκοσμη εικόνα.
Σε μικρή απόσταση από το Κάλλιο βρίσκεται η αρχαία Καλλίπολη, η ακρόπολη του Καλλίου. Τα τείχη της διακρίνονται στην κορυφή του απόκρημνου βράχου όπου φτάνει κανείς μέσω ενός στενού και κακοτράχαλου χωματόδρομου περίπου 1χλμ.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λιδορικίου εκτίθενται όσα ευρήματα κατάφεραν να σώσουν οι αρχαιολόγοι πριν τα νερά του ποταμού κατακλύσουν την περιοχή.
Δυό λόγια για τη Φωκίδα
Η Φωκίδα είναι ένας πολύ ιδιαίτερος τόπος καθώς συνδυάζει εντυπωσιακές εναλλαγές τοπίων. Τα επιβλητικά βουνά της αποτελούν συνέχεια της μεγάλης οροσειράς της νότιας Πίνδου και καταλήγουν σε μικρή σχετικά απόσταση σε όμορφες παραλιακές περιοχές.
Η ορεινή Φωκίδα είναι γνωστός προορισμός σε φυσιολάτρες, ορειβάτες και ταξιδιώτες που αναζητούν την αυθεντικότητα της Ελλάδας. Η περιοχή είναι απαλλαγμένη από ηχορύπανση- φωτορύπανση- ατμοσφαιρική ρύπανση- ενώ στα γύρω χωριά, χτισμένα όλα μέσα σε πράσινα τοπία με τρεχούμενα νερά, υπάρχουν μικρά καταλύματα.
Ο τόπος αυτός, αν και έχει σπουδαία περιβαλλοντική αξία, δεν έχει τύχει κάποιας ιδιαίτερης τουριστικής προβολής. Ίσως, καλύτερα… Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να τύχει και ιδιαίτερης προστασίας.
Κοιλάδα Μόρνου: Το πρώτο «Τοπίο Άγριας Φύσης» της Ελλάδας
Δύο από τις μεγαλύτερες και εθνικής εμβέλειας περιβαλλοντικές οργανώσεις της χώρας, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία και η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, ζήτησαν πρόσφατα με ειδική έκθεσή τους να κηρυχθεί η κοιλάδα του Μόρνου και τα τρία αλπικά βουνά της (Οίτη-Γκιώνα-Βαρδούσια) ως το πρώτο «Τοπίο Άγριας Φύσης» της Ελλάδας.
Στην έκθεσή τους αναφέρουν ότι η απομονωμένη περιοχή γύρω από τον άνω ρου του ποταμού Μόρνου συνθέτει ένα από τα πλέον δραματικά, ποικίλα, αδιάσπαστα και σημαντικά τοπία ορεινής φύσης στην Ελλάδα.
Περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την υψηλότερη κορυφή της νότιας Ελλάδας, τη μεγαλύτερη ορθοπλαγιά των Βαλκανίων, εκτενή αλπικά λιβάδια, το νοτιότερο πληθυσμού του σπάνιου Βαλκανικού Αγριόγιδου, καθώς και πλήθος δασικών και ορεσίβιων ειδών πανίδας και χλωρίδας.
Στόχος της πρότασης είναι η επισήμανση αυτής της σπουδαίας περιοχής, η οποία ‐παραδόξως‐ δεν έχει συμπεριληφθεί στους καταλόγους των περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Κι έτσι, σήμερα ο ταξιδιώτης που αναζητά τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους δεν θα βρει σε κατάλογο κάποια περιοχή της ορεινής Φωκίδας.
Σημειώνεται σε κανένα σημείο της περιοχής δεν διακρίνεται κάποια εντατική μονοκαλλιέργεια, κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, κάποιο πολυώροφο σύγχρονο κτήριο, και εννοείται ότι απουσιάζουν οι βιομηχανικές μονάδες. Στην ορεινή Φωκίδα δεν υπάρχει δρόμος ταχείας κυκλοφορίας, κι ούτε προβλέπεται να δημιουργηθεί.
