Το Μικρό Χωριό Ευρυτανίας απέχει 12 χλμ. από το Καρπενήσι στο δρόμο προς Προυσό και αποτελείται από δυο οικισμούς, το Νέο και το Παλαιό Μικρό Χωριό, που απέχουν μεταξύ τους περίπου 2 χλμ.
Οι δύο οικισμοί βρίσκονται σε ένα καταπράσινο τοπίο, στους πρόποδες του όρους Χελιδόνα πάνω από την λαγκάδα της Ποταμιάς που διασχίζει ο Καρπενησιώτης, όπου κυριαρχούν έλατα, καστανιές, καρυδιές, βελανιδιές, βατομουριές, κρανιές.
Η περιοχή είναι ένας μικρός παράδεισος για τους φυσιολάτρες αλλά και τους καλοφαγάδες. Προσφέρεται για χειμερινό και καλοκαιρινό τουρισμό.
Το Παλαιό Μικρό χωριό και ο γρουσούζικος αριθμός 13
Το Μικρό Χωριό σημαδεύτηκε από την κατολίσθηση της 13ης Ιανουαρίου του 1963 όταν, μετά από 13 μερόνυχτα συνεχούς βροχόπτωσης, ένα μεγάλο κομμάτι από το βουνό «Κρι» αποκολλήθηκε και καταπλάκωσε τα περισσότερα σπίτια. Εκείνο το πρωινό της Κυριακής 13 Μικροχωρίτες έχασαν τη ζωή τους.
Η καταστροφή, που φέρει τη σφραγίδα του… γρουσούζικου αριθμού 13, πείσμωσε τους Μικροχωρίτες. Κι έβαλαν στόχο να ανοικοδομήσουν και πάλι το χωριό τους. Τον Απρίλιο του 1963 ξεκίνησε έρανος για την ανοικοδόμηση του Νέου Μικρού Χωριού, τα θεμέλια του οποίου μπήκαν το Φεβρουάριο του 1964.
Η ανοικοδόμηση του Νέου Μικρού Χωριού, που σχεδιάστηκε από το Τεχνικό Γραφείο Δοξιάδη, τελείωσε το 1968.
Το Νέο Μικρό Χωριό χτίστηκε σε απόσταση μόλις 2 χλμ. από το Παλαιό Μικρό Χωριό, βάσει τουριστικού σχεδίου ορεινού χωριού, σε υψόμετρο 850 μέτρων. Το συναντάμε πριν το Παλαιό Μικρό Χωριό (δεξιά στο δρόμο Καρπενησίου-Προυσού) ανάμεσα σε πυκνό ελατόδασος.
Το Μνημείο των 13 θυμάτων της κατολίσθησης
Στην είσοδο του Παλαιού Μικρού Χωριού ο επισκέπτης θα συναντήσει σήμερα το Μνημείο των 13 θυμάτων της κατολίσθησης σε μία ήσυχη τοποθεσία με μεγάλα πλατάνια και δροσερό τρεχούμενο νερό.
Ένα από τα πλατάνια, που φύτρωσαν εκεί μετά την κατολίσθηση του χωριού, έχει ένα τραγικό συμβολισμό: από τη ρίζα του έχουν ξεπεταχτεί 13 παρακλάδια, τόσα όσοι και οι Μικροχωρίτες που χάθηκαν την αποφράδα εκείνη μέρα, που έτυχε να είναι η 13η Ιανουαρίου του 1963.
Το μονοπάτι δίπλα οδηγεί στο μνημείο του αντάρτη Κλέαρχου (Κώστα Μπίρτσα).
Η Λίμνη της κατολίσθησης: Χωματόδρομος από το Μνημείο των θυμάτων της κατολίσθησης οδηγεί στη λίμνη που σχηματίστηκε μετά την κατολίσθηση. Οι όχθες της περιβάλλονται από ιτιές και πλατάνια ενώ στα νερά της καθρεπτίζεται ο κόκκινος βράχος του βουνού.
Πλατεία Παλιού Μικρού Χωριού
Στην πλατεία του Παλιού Μικρού Χωριού βρίσκεται μια από τις παλαιότερες πηγές του χωριού που αποτελείται από έξι αστείρευτες βρύσες με ολόδροσο νερό.
Παλιότερα οι βρύσες χρησίμευαν και ως «ψυγείο», γιατί κάτω από τη συνεχή κρυστάλλινη ροή τους έβαζαν αναψυκτικά και φρούτα, για να κρυώνουν.
Ως τότε εκεί υπήρχαν τρεις μεγάλες πέτρινες κούπες, απ’ τις οποίες έπαιρναν νερό όλα τα σπίτια του χωριού.
Από τα νερά της πηγής τρέφεται, πάνω από δυο αιώνες, ένας θεόρατος πλάτανος, που αγκαλιάζει ολόκληρη την πλατεία.
Φυτεμένος, όπως θυμούνται οι παλιοί, από ένα λοχία αποσπασματάρχη, κάπου στα 1860, παρακολουθεί άγρυπνα επί τόσες γενεές τη ζωή του χωριού. Τον είπαν «άψυχο ληξίαρχο» του χωριού, γιατί κάτω απ’ τη σκιά του ζωντανεύει η δημογραφική πορεία του κάθε Μικροχωρίτη.
Η πλατεία του χωριού είναι ο τόπος συνάντησης για τους Μικροχωρίτες.
Εδώ συγκεντρώνονταν παλαιότερα οι κάτοικοι προκειμένου ν’ αποφασίσουν πάνω σε σοβαρά κοινοτικά ζητήματα και στον χοντρό κορμό του πλάτανου κολλούσαν όλες τις ανακοινώσεις τους. Εδώ γίνονται τα μεγάλα γλέντια για γάμους, βαφτίσια και άλλες γιορτές.
Κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου στήνεται στην όμορφη πλατεία το μεγάλο πανηγύρι στην Μεταμόρφωση του Σωτήρος και βουίζει το κλαρίνο.
Στο Παλαιό Μικρό Χωριό, πλάι στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, υψώνεται ένα πελώριο πέτρινο καμπαναριό, χτισμένο το 1894 με χορηγία του πλούσιου Μικροχωρίτη της Κωνσταντινούπολης Δημητρίου Σιδέρη.
Αν κοιτάξετε προσεκτικά θα δείτε ότι στο ρολόι δεν υπάρχουν αριθμοί. Τις ώρες υποδεικνύουν γράμματα που σχηματίζουν το όνομα της κόρης του Κωνσταντινουπολίτη δωρητή, Ελένη Δ. Σιδέρη.
Δίπλα βρίσκεται το παλιό ιστορικό σχολείο του Παλαιού Μικρού Χωριού, το οποίο στεγάζει σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο.
Το σχολείο του χωριού σταμάτησε την λειτουργία του το 1963. Το κτήριο ανακαινίστηκε το 1981, εμπλουτίστηκε με λαογραφικά και ιστορικά εκθέματα και ονομάστηκε «Πνευματική Γωνιά».
Πλάι από το Λαογραφικό Μουσείο, στον σχολικό κήπο, βρίσκονται οι προτομές του Ιωάννη Ζορμπαλόπουλου, αγωνιστή του 1821 και του Γεώργιου Ε. Παπαδή, πρώτου Μικροχωρίτη δασκάλου.
Περίπατοι στη φύση
Δίκτυο μονοπατιών ξεκινά από το Π. Μικρό Χωριό και η πιο μακρινή διαδρομή οδηγεί στην κορυφή της Χελιδόνας.
Μία εύκολη πεζοπορική διαδρομή όμως είναι αυτή προς το χωριό Γαύρος. Κόκκινα σημάδια πάνω σε κορμούς ή μεγάλες πέτρες δείχνουν την πορεία του μονοπατιού. Η διαδρομή είναι περίπου 45′ και περνάει κάτω από μεγάλα πλατάνια και ιτιές. Σε πολλά σημεία συναντάμε ρυάκια με τρεχούμενα νερά από τις φυσικές πηγές του χωριού.
Πού να φάτε
Στην περιοχή λειτουργούν όλη τη διάρκεια του χρόνου πολλές ταβέρνες που φημίζονται για το καλό φαγητό τους και τις παραδοσιακές νοστιμιές τους.
- Στο Νέο Μικρό Χωριό: Ταβέρνα “Tο Χωριάτικο” της οικογένειας Νασιόπουλου (τηλ. 22370-41257 και 6978559799) με έμφαση στα κρεατικά.
Δοκιμάστε ζουμερή σπαλομπιζόλα, αγριογούρουνο στιφάδο. Ζητήστε οπωσδήποτε την εξαιρετική σπιτική χορτόπιτα (οι ντόπιοι την λένε βασιλόπιτα, επειδή την φτιάχνει η κυρία Βασιλική). Λειτουργεί και ξενώνας.
- Στο κοντινό χωριό Γαύρος: Ταβέρνα “Το Σπίτι του Ψαρά” (τηλ. 22370-41202) για εξαιρετική πέστροφα Ευρυτανίας με ιστορία, πλάι στο ποτάμι.
Η πρώτη ταβέρνα στην περιοχή με σπεσιαλιτέ την τηγανητή στο βούτυρο πέστροφα που λειτουργεί από το 1985.
“Την οικογενειακή επιχείρηση ξεκίνησε ο παππούς μου, ο οποίος ήταν ψαράς και ψάρευε εδώ στην ποταμιά πέστροφες. Αποφάσισε να φτιάξει την ταβέρνα για να σερβίρει φρέσκιες πέστροφες από το ποτάμι. Γι΄ αυτό ονομάζεται το Σπίτι του Ψαρά. Σήμερα εμείς, τα εγγόνια του, συνεχίζουμε την οικογενειακή παράδοση” λέει η εγγονή του, Χρυσούλα Nτουφεκιά, καθώς σερβίρει.
Στην κουζίνα η κυρία Μαρία ετοιμάζει παραδοσιακή χωριάτικη πίτα με φύλλο που ανοίγει μόνη της, μυρωδάτο κατσικάκι στη γάστρα, κόκορα κρασάτο, αγριογούρουνο και ψητά.
Διαμονή: Το Μικρό Χωριό ήταν τα πρώτα οργανωμένα ορεινά τουριστικά θέρετρα, καθώς διέθετε οργανωμένα καταλύματα για τους επισκέπτες από τη δεκαετία του ’50. Σήμερα διαθέτει δυο ξενοδοχεία και αρκετούς σύγχρονους ξενώνες.
