Η πιο γνωστή, εδώ και αιώνες, διάβαση της Νότιας Πίνδου που ενώνει τα χωριά στον ορεινό όγκο του νομού Τρικάλων με την πεδιάδα της Θεσσαλίας, βρίσκεται στην καταπράσινη κωμόπολη Πύλη, όπου δεσπόζει ένα από τα μεγαλύτερα γεφύρια της ορεινής Ελλάδας, το μονότοξο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα.
Το γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα χτίστηκε το 1514 και μέχρι το 1936 ήταν το μοναδικό πέρασμα της νότιας Πίνδου από και προς τον Θεσσαλικό κάμπο.
Οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την περιοχή «Μεγάλαι Πύλαι» και μέχρι σήμερα, οι ντόπιοι λένε «Από την Πύλη διέρχεστε… θέλετε δε θέλετε».
Σήμερα στην καταπράσινη κωμοπολη Πύλη υπάρχουν τέσσερις γέφυρες-περάσματα διαφορετικών εποχών.
Πύλη: το χωριό-πόρτα με τις 4 γέφυρες
Η Πύλη (18 χλμ από τα Τρίκαλα) είναι χτισμένη στα όρια της πεδινής περιοχής της Θεσσαλίας και στην είσοδο του φαραγγιού προς τα ορεινά της Πίνδου. Το χωριό κρύβεται μέσα σε πλατάνια και το διασχίζει ο Πορταϊκός (Πορτιάτης) ποταμός που χωρίζει τα δύο αντικριστά βουνά, Κόζιακα και Ίτανο.
Στο κέντρο του χωριού, θα δείτε το φημισμένο μονότοξο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα, ένα από τα μεγαλύτερα γεφύρια της ορεινής Ελλάδας. Γεφυρώνει τα δυό βουνά και μέχρι το 1936 ήταν το μοναδικό πέρασμα των κατοίκων στα ορεινά από και προς τον Θεσσαλικό κάμπο. Υπάρχει χώρος για άνετο parking.
Λιθόστρωτο μονοπάτι κατηφορίζει στο ποτάμι σε διαμόρφωμένο χώρο με παγκάκια μερικά υπάιθρια κιόσκια με τοπικά προϊόντα και είδη λαϊκής τέχνης. Το γεφύρι είναι έργο του Αγίου Νησσαρίωνα του θαυματουργού, πολιούχου Πύλης, Καλαμπάκας και Τρικάλων, ο οποίος υπήρξε μεγάλη μορφή της Χριστιανοσύνης κι έχτισε πολλά γεφύρια της περιοχής.
Σήμερα στην Πύλη υπάρχουν 4 γέφυρες διαφορετικών εποχών : δύο για οχήματα και δύο για πεζούς. Να τις περάσετε και να τις περπατήσετε όλες!
Περνάμε απέναντι τον Πορταϊκό ποταμό: Με τα πόδια: από το πέτρινο γεφύρι του Αγίου Βησσαριώνα που για αιώνες διάβαιναν οι κάτοικοι των ορεινών χωριών με τα μουλάρια τους ή και από την κοντινή κρεμαστή πεζογέφυρα με τα ευθύγραμμα προτεταμένα καλώδια (η πρώτη στην οποία χρησιμοποιήθηκε αυτή η τεχνική ανάρτησης του καταστρώματος) που κατασκευάστηκε το 1981.
Και τα δύο περάσματα οδηγούν με τα πόδια από την Πύλη στη απέναντι συνοικία της Πόρτας, όπου βρίσκεται ξενώνας και η βυζαντινή εκκλησία της Πόρτας – Παναγιάς.
Με όχημα: από την γέφυρα Κονδύλη που άρχισε να κατασκευάζεται το 1934, και από τη μεγαλύτερη τσιμεντένια γέφυρα Γκίκα που φαίνεται λίγο έξω από την Πύλη και αποπερατώθηκε το 1961.
Στην Πύλη το καφέ- μπαρ ‘Νερόμυλος” είναι ένας αληθινός (αναπαλαιωμένος) νερόμυλος και λειτουργεί όλο τον χρόνο. Στο χωριό θα βρείτε ταβερνούλες και ξενώνα.
Πόρτα Παναγιά
Μόλις 1,5 χλμ από την Πύλη βρίσκεται η Πόρτα-Παναγιά, ιδιαίτερη πατρίδα του Αγίου Βησσαρίωνα.
Στη θέση αρχαίου ιερού της θεάς Αθηνάς βρίσκεται σήμερα η βυζαντινή εκκλησιά Πόρτα-Παναγιά. Ενα περίτεχνο βυζαντινό μνημείο που χτίστηκε με τα αρχιτεκτονικά υλικά του αρχαίου ναού, κατάλοιπα του οποίου διακρίνονται στον περίβολο. Στο εσωτερικό της βυζαντινής εκκλησιάς με το μαρμάρινο τέμπλο, δύο ολόσωμες ψηφιδωτές εικόνες του Χριστού και της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας, είναι τοποθετημένες σε αντίθετες απ΄ ό,τι συνηθίζεται στους ορθόδοξους ναούς θέσεις, εδώ αριστερά της Ωραίας Πύλης βρίσκεται ο Χριστός και δεξιά η Παναγία.
Δύσκολη η επιλογή…
Αν δείτε στο Χάρτη, το σύμπλεγμα των βουνών της νότιας Πίνδου κρύβει δεκάδες γραφικά, σχεδόν άγνωστα χωριά, και οι επιλογές για ορεινές οδικές διαδρομές, κυρίως για 4Χ4, είναι πολλές. Δαιδαλώδη φαράγγια, ελατοσκέπαστες βουνοπλαγιές, ένας ποταμός με δύο ονόματα ο Ασπροπόταμος ή Αχελώος, χωματόδρομοι και οι παραπόταμοι του, πέτρινα γεφύρια, μονοπάτια, χαράδρες, άγρια βλάστηση και πηγές συνθέτουν το τοπίο της περιοχής. Προορισμός ιδανικός για ταξιδιώτες που αγαπούν τα βουνά, τα ποτάμια,τα φαράγγια, τα δάση και τις εναλλακτικές ορεινές οδικές διαδρομές.
Βάση διαμονής για αυτές τις ημερήσιες εξερευνήσεις μπορεί να είναι η καταπράσινη Πύλη, το κοντινό της Μουζάκι στον κάμπο, τα ορεινά χωριά Ελάτη και Περτούλι ή ακόμη τα Τρίκαλα μια από τις ομορφότερες πόλεις της χώρας με πολλές επιλογές νυχτερινής εξόδου ( απόσταση 335 χλμ. από την Αθήνα).
2 ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ στη νότια Πίνδο
Από την Πύλη ξεκινούν δύο εξίσου εντυπωσιακές οδικές διαδρομές: Η μία ανηφορίζει βόρεια, μέσα από πλατανόδασος, τις πλαγιές του Κόζιακα προς την Ελάτη και τα αλπικά λιβάδια στο Περτούλι όπου και το χιονοδρομικό κέντρο. Μία άλλη ανηφορίζει την νότια πλευρά του φαραγγιού προς τα χωριά της Αργιθέας, Ροπωτό, Ανθηρό, με τα πέτρινα γεφύρια και τους νερόμυλους ακολουθώντας από ψηλά τον ποταμό Αχελώο.
ΔΙΑΔΡΟΜΗ Ι : Προς τις πλαγιές του Κόζιακα για Ελάτη-Περτούλι- Πύρρα
Από την Πύλη περνάμε την γέφυρα Κονδύλη και συνεχίζουμε σε μία καταπράσινη διαδρομή προς Ελάτη και Χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου. Ανηφορίζουμε τις πλαγιές του Κόζιακα.
Σε απόσταση 14 χλμ από την Πύλη και υψόμετρο 900 μέτρων συναντάμε την Ελάτη, χτισμένη μέσα σε καταπράσινο τοπίο με πλατάνια, έλατα, πηγές και τρεχούμενα νερά. Είναι το μεγαλύτερο από τα ορεινά χωριά του νομού Τρικάλων και το πιο τουριστικά ανεπτυγμένο με παραδοσιακούς ξενώνες, ταβέρνες και μπαράκια. Αποτελεί ακόμη μία επιλογή για διαμονή στην περιοχή. Από την Ελάτη ξεκινούν πολλές ορειβατικές διαδρομές, ενώ σε 7 χλμ βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου και σε μικρή απόσταση από το χωριό, στην θέση Κόκκινος Βράχος, βρίσκονται τρεις αναρριχητικές διαδρομές.
Το Περτούλι και τα λιβάδια του
Μετά την Ελάτη σε υψόμετρο 1090 μέτρων βρίσκεται το Περτούλι (απόσταση 50 χλμ από τα Τρίκαλα). Χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά βουνού ξεχωρίζει για τα γραφικά πέτρινα σπίτια με τις κόκκινες ή πέτρινες στέγες.
Σήμερα το χωριό είναι πόλος έλξης επισκεπτών κυρίως για εναλλακτικό τουρισμό (ιππασία, πεζοπορία, τοξοβολία, ορειβασία, ποδηλασία) και για χαλαρές διακοπές στο βουνό. Το δάσος Περτουλίου είναι ένα από τα πιο όμορφα και καλοδιατηρημένα δάση ελάτης στην Ελλάδα. Στην προστασία του έχει συμβάλει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που με εκατονταετές συμβόλαιο έχει την εκμετάλλευση και χρήση του δάσους.
Στο παρελθόν το Περτούλι υπήρξε μεγάλο κτηνοτροφικό κέντρο. Μπορούμε να το υποψιαστούμε από το μοναδικής ομορφιάς τοπίο που ανοίγεται μπροστά μας μετά το χωριό. Το δάσος διακόπτεται άξαφνα και ο δρόμος διασχίζει ατέλειωτα λιβάδια και καταπράσινα ξέφωτα όπου καθρεφτίζουν τα καθάρια νερά των πηγών και των ποταμών του Αχελώου. Εδώ είναι τα Περτουλιώτικα Λιβάδια, μία περιοχή μοναδικού αναλλοίωτου φυσικού κάλλους, ενταγμένη στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000, όπου τα τελευταία χρόνια γίνεται το ετήσιο Πανελλήνιο Αντάμωμα των Σαρακατσάνων, συνήθως τέλη Μαϊου. Μεγάλο πανηγύρι!
Ο ορεινός ασφαλτόδρομος συνεχίζει προς το χωριό Πύρρα με το πέτρινο γεφύρι στη ρεματιά ενώ το καφέ-παντοπωλείο “Αντιγόνη” στην πλακόστρωτη πλατεία του χωριού με τον πλάτανο είναι ανοιχτό χειμώνα-καλοκαίρι. Ο δρόμος συνεχίζει προς το χωριό Δέση, κυκλώνει τις βουνοκορφές του Κόζιακα και έπειτα αρκετά ορεινά χιλιόμετρα συνδέεται βόρεια με τον επαρχιακό δρόμο Καλαμπάκας-Τρικάλων.
ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΙΙ: Προς της Αργιθέας το ποτάμι και τα γεφύρια …
Στην απέναντι πλευρά του φαραγγιού, νότια της Πύλης, προς τα χωριά της Αργιθέας με τους παραποτάμους του Αχελώου, βρίσκονται τα περισσότερα πέτρινα γεφύρια. ‘Οπου κι αν κοιτάξεις, ξεπροβάλλει κι ένα πέτρινο γεφύρι…
Η διαδρομή παίρνει τον δρόμο προς Ροπωτό, Δρακότρυπα κι ανηφορίζει στα ορεινά χωριά Αργιθέα και Ανθηρό, όπου βρίσκεται ένα ακόμη εντυπωσιακό γεφύρι στο Πετρωτό.
Η θέα κόβει την ανάσα καθώς αποκαλύπτει από ψηλά τα φαράγγια που διασχίζει ο ποταμός Αχελώος ή Ασπροπόταμος όπως ονομάζεται στην περιοχή. Ενας “πληγωμένος” ποταμός από τα έργα της εκτροπής του για την κατασκευή του φράγματος της Συκιάς, όπως μαρτυρούν τα βουνά επιχωματώσεων που έχουν αλλοιώσει δραματικά το φυσικό περιβάλλον.
Το τοπίο στις βουνοκορφές γυμνώνεται και οι ανήλιαγες πλαγιές κρατούν χιόνι μέχρι τα τέλη της άνοιξης.
Αργιθέα
Η Αργιθέα με το ποτάμι της είναι ένα μικρό χωριό χτισμένο σε καταπράσινη λαγκάδα. Το χωριό είναι ιδανικό για βόλτα στα πέτρινα γεφυράκια ενώ υπάρχει κι ένα καφενεδάκι στις όχθες ανοιχτό όλο τον χρόνο.
Στην περιοχή διεξάγεται κάθε χρόνο το BikeOdyssey, ένας 8ήμερος XC (Cross Country) ποδηλατικός αγώνας που διασχίζει την οροσειρά της Πίνδου. Είναι ο δυσκολότερος αγώνας στην Ελλάδα και ένας από τους δυσκολότερους παγκοσμίως. Περνάει από 57 χωριά της ορεινής Ελλάδας διασχίζοντας την οροσειρά της Πίνδου σε λίγα ασφάλτινα τμήματα, αρκετά μονοπάτια ενώ το μεγαλύτερο μέρος ποσοστό της διαδρομής του αγώνα καλύπτεται από χώμα.
Λίγο παρακάτω, στο χωριό Ροπωτό, το καφενεδάκι πλάι στον γραφικό νερόμυλο λειτουργεί μόνο καλοκαίρι.
Γεφύρι Πετρωτού Καρδίτσας
Πολύ κοντά στο Πετρωτό ή Λιάσκοβο βρίσκεται και το εντυπωσιακό γεφύρι του Πετρωτού ή Λιασκοβίτικη καμάρα που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Θα δείτε ταμπέλες. Είναι μία εντυπωσιακή πέτρινη κατασκευή, ένα πλήρως ημικυκλικό τόξο, που γεφυρώνει τον παραπόταμο του Αχελώου Πετριλιώτη και ενώνει τη Θεσσαλία με την Ήπειρο.
Ο δρόμος συνεχίζει προς το φράγμα Συκιάς όπου διακρίνονται από ψηλά οι “πληγές” του Αχελώου από τα έργα εκτροπής του, και περνά στα Τζουμέρκα της Ηπείρου.
