Από το 1896 μέχρι σήμερα, ο «Μουντζούρης», βγάζει τα «δόντια» του και «αγκομαχάει» πάνω σε μία από τις ωραιότερες μεγάλες ανηφόρες της Ελλάδας, κάνοντας μία μαγική διαδρομή 23 χιλιομέτρων στο φαράγγι του Βουραϊκού στην Πελοπόννησο.
Ξεκινά από το παράλιο Διακοπτό και τερματίζει στα Καλάβρυτα. Το οδοντωτό τρενάκι των Καλαβρύτων είναι το στενότερο οδοντωτό της Ευρώπης με άνοιγμα σιδηροτροχιών μόλις 75 εκατοστά. Το ταξίδι Διακοπτό-Καλάβρυτα διαρκεί περίπου μία ώρα και παρότι η ταχύτητα που αναπτύσσει το τρενάκι είναι πολύ χαμηλή, δεν διαμαρτύρεται ούτε ο πιο βιαστικός επιβάτης. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, μπροστά σε τέτοιο μεγαλείο της φύσης;
Οι μηχανοδηγοί αυτού του απίστευτα θεαματικού τρένου είναι υπερήφανοι γι΄ αυτό που κάνουν έχοντας λευκό μητρώο ατυχημάτων στα 100 και πλέον χρόνια λειτουργίας της γραμμής.
Πέρασμα στο φαράγγι Βουραϊκού
Η διαδρομή του “μουτζούρη” προς το φαράγγι του Βουραϊκού ξεκινά από το σιδηροδρομικό σταθμό του Διακοπτού διασχίζοντας ομαλά τα περιβόλια και τους οπωρώνες του παράλιου χωριού. Το τρενάκι ανηφορίζει προς το φαράγγι αφήνοντας πίσω τη θάλασσα. Μπαίνει στο πρώτο στένεμα με τους κοκκινόχρωμους τοίχους διαβρωμένους από το νερό, περνά από το πρώτο τούνελ και τον πρώτο σταθμό, τα Νιάματα, σε ένα πλάτωμα ανάμεσα στα βουνά.
Στη συνέχεια το τρένο γαντζώνεται στο “δόντι” και ο συρμός παίρνει την ανηφόρα με αργή ταχύτητα. Περνάμε μέσα από τούνελ με γαλαρίες, τον σταθμό των Τρικλιών και φτάνουμε στις Πόρτες, το πιο στενό σημείο του φαραγγιού και το εντυπωσιακότερο της διαδρομής. Εδώ η σιδηροδρομική γραμμή περνάει μέσα από σήραγγα.
Στις δύο εισόδους της υπάρχουν ακόμα και σήμερα βαριές σιδερένιες πόρτες- σκουριασμένες τώρα- που παλαιότερα άνοιγαν μόνο για να περάσει το τρένο, κι έτσι απέκλειαν τη διάβαση στους πεζούς, με αποτέλεσμα η διέλευση του φαραγγιού να είναι δυνατή μόνο σιδηροδρομικά.
Στη συνέχεια της διαδρομής το τρενάκι διασχίζει μικρά τούνελ. Στα ανοίγματα προλαβαίνουμε να διακρίνουμε μία μεγάλη βραχοσκεπή με διαδοχικές σπηλαιώδεις αίθουσες. Σε μια από αυτές, οι σταλαγμίτες έχουν σχηματίσει όρθιες στήλες που μοιάζουν με μορφές σε σύνθεση δικαστηρίου (δικαστής, πρόεδρος και εισαγγελέας).
Ακολουθώντας το τελευταίο ανηφορικό κομμάτι με “δόντια” το τρένο φτάνει στο σταθμό της Ζαχλωρούς (Μέγα σπήλαιο). Εδώ μπορείτε να κάνετε ένα περίπατο στο δάσος και να απολαύσετε κάτω από τα πλατάνια καφέ ή φαγητό στις ταβέρνες, ενώ υπάρχουν και ξενώνες. Η διαδρομή του “μουντζούρη” συνεχίζεται ομαλά, προς το σταθμό της Κερπινής για να καταλήξει στα Καλάβρυτα.
Τα γρανάζια στο μέσο της σιδηροδρομικής γραμμής προστατεύουν το συρμό από την οπισθοδρόμηση στις μεγάλες ανηφόρες. Επειδή η κλίση της γραμμής είναι πολύ μεγάλη ένας συμβατικός συρμός δεν θα μπορούσε να κινηθεί. Γι’ αυτό τοποθετήθηκε σε τρία τμήματα (συνολικό μήκος 3,5 χλμ.) ανάμεσα στις σιδηροτροχιές ένας οδοντωτός κανόνας (δόντι) στον οποίο εμπλέκεται ο μηχανισμός και έτσι ο συρμός μπορεί να ανέβει από το επίπεδο της θάλασσας έως τα 750 μ. που είναι και το τέλος της διαδρομής.
Ταξίδι στο χρόνο
Η ιστορία του «μουντζούρη» στο φαράγγι του Βουραϊκού ξεκινά στα τέλη του 1880, όταν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων κατοικούσαν περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι. Η μετακίνησή τους τότε προς τα βόρεια παράλια της Πελοποννήσου ήταν μία δύσκολη και δαπανηρή υπόθεση. Λέγεται πως εκείνη την εποχή το κόστος για τη μεταφορά σιταριού από το Αίγιο στα Καλάβρυτα ήταν διπλάσιο σε σύγκριση με το κόστος μεταφοράς του από τη Ρωσία στην Ελλάδα.
Γάλλοι μελετητές το 1889 κατέληξαν στο συμπέρασμα πώς αντί δρόμου η οικονομικότερη λύση ήταν η κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής.
Η κατασκευή του οδοντωτού
Η κατασκευή του οδοντωτού σιδηροδρόμου αποφασίστηκε στα χρόνια της Τρικουπικής διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του μεγαλεπήβολου σχεδίου σιδηροδρομικής σύνδεσης όλης της Ελλάδας. Το έργο ανατέθηκε στο Γάλλο εργολάβο Ατόν και ολοκληρώθηκε το 1895.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν σιδηροτροχιές στη γραμμή που φέρουν την ημερομηνία κατασκευής. Όλες οι εγκαταστάσεις (σταθμοί, στάσεις κλπ.) καθώς 20 μέτρα από τις όχθες της σιδηροδρομικής γραμμής έχουν χαρακτηρισθεί ιστορικά μνημεία από το υπουργείο Πολιτισμού.
Οι εργατοτεχνίτες γεφύρωσαν το φαράγγι του Βουραϊκού σεβόμενοι το τοπίο. Οι λιθοδομές υποστήριξης με πελεκητή πέτρα είναι υποδειγματικά χτισμένες και οι σταθμοί αληθινά κομψοτεχνήματα. Η πρώτη μηχανή ήταν ατμοκίνητη και σε κάθε στάση υπήρχαν υδατόπυργοι για την αναπλήρωση του νερού.
Σήμερα στην πλατεία του σιδηροδρομικού σταθμού στο Διακοπτό, απ΄όπου ξεκινά το ταξίδι με τον οδοντωτό, εκτίθεται η παλιά ατμομηχανή που κυκλοφορούσε μέχρι το 1965 και λειτουργούσε με κάρβουνο.
Το Greek-CrossRoads προτείνει...
Επιστροφή στο Διακοπτό με τα πόδια ακολουθώντας τις ράγες της σιδηροδρομικής γραμμής. Πρόκειται για μία θαυμάσια πεζοπορία που όμως απαιτεί μεγάλη προσοχή.
Η κατάβαση του Βουραϊκού με τα πόδια διαρκεί περίπου 3 ώρες.
Να φοράτε κλειστά παπούτσια και να έχετε μαζί σας φακό, θα σας χρειαστεί για τα περάσματα στα τούνελ.
Το νου σας στο τρενάκι που πιθανόν έρχεται. Αν και υπάρχουν εσοχές μέσα στα τούνελ, το τρένο δεν αναπτύσσει μεγάλη ταχύτητα. Ενημερώστε τον μηχανοδηγό ότι θα κάνετε πεζοπορία, πριν ξεκινήσετε. Μέχρι σήμερα δεν έχουν αναφερθεί ατυχήματα.
* Από τη Ζαχλωρού ανηφορικό μονοπάτι με καλή σήμανση οδηγεί στη μονή της Αγίας Λαύρας και το Μέγα Σπήλαιο.
