Αυτό που κάνει το Γύθειο μία από τις πιο όμορφες πόλεις της Ελλάδας δεν είναι τόσο η ομορφιά του φυσικού τοπίου όσο η ηρεμία που εκπέμπει. Το μυστικό είναι να αφεθείτε στους ράθυμους ρυθμούς αυτής της μικρής επαρχιακής πόλης που κρύβει μεγάλη αρχοντιά και ιστορία.
H άφιξη στο Γύθειο επιβάλλει αρχικά ένα ουζάκι στα παραλιακά ψαροταβερνάκια ή και καφεδάκι μπροστά στο λιμανάκι χαζεύοντας τους ψαράδες και δοκιμάζοντας παραδοσιακά λαλάγγια και μανιάτικες πίτες από τον φούρνο στην μικρή πλατεία.
Tο νησάκι “Κρανάη”
Ένα ξεχωριστό σημείο για βόλτες στα βήματα της Ωραίας Ελένης είναι το νησάκι “Κρανάη”, γνωστό και ως Μαραθονήσι, στη νότια πλευρά της πόλης, ενωμένο σήμερα με την ακτή με έναν μικρό ασφάλτινο δρόμο.
Ο μύθος θέλει την Ωραία Ελένη της Σπάρτης, σύζυγο του βασιλιά Μενελάου, να πέρασε εδώ σε αυτό το νησάκι την πρώτη νύχτα με τον Πάρη, μετά τη φυγή τους από τη Σπάρτη, πριν ταξιδέψουν για την μακρινή Τροία. Κατά το μύθο, ο Πάρης φεύγοντας ξέχασε το κράνος του κι έτσι το νησάκι ονομάστηκε Κρανάη.
Στο νησάκι διακρίνεται το ξωκλήσι του Αγίου Πέτρου, ενώ λίγα μέτρα παρακάτω στον σύντομο εσωτερικό χωματόδρομο ξεπροβάλλει μέσα από πυκνό πευκοδάσος ο πέτρινος πύργος Τζανετάκη που σήμερα λειτουργεί ως Ιστορικό Εθνολογικό Μουσείο Μάνης.
Ο σύντομος χωματόδρομος καταλήγει στην άκρη του νησιού όπου δεσπόζει ο φάρος του 1873. ‘Εχει κατασκευαστεί από μάρμαρο του ακρωτηρίου Ταίναρο και οι παλιοί ναυτικοί λένε πως κάποτε ήταν ξακουστός σ’ ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο…
Τα ιστορικά μαγαζιά και τα νεοκλασικά του Τσίλλερ
Στο κέντρο του Γυθείου ξεχωρίζουν δύο νεοκλασικά κτήρια, και τα δύο έργα του Βαυαρού αρχιτέκτονα-μηχανικού Έρνστ Τσίλλερ. Το ένα είναι το Δημαρχείο, ένα νεοκλασικό του 1886. Το δεύτερο είναι το ιστορικό Παλαιό Παρθεναγωγείο, ένα νεοκλασικό κτήριο του 1896 που μέχρι το 1990 λειτουργούσε ως δημοτικό σχολείο και από το Μάιο 2016 στεγάζει το Μουσείο-Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης.
Η βόλτα στον εμπορικό δρόμο της πόλης αποκαλύπτει δύο ακόμη αξιοθέατα:
Το πιο παλιό φαρμακείο του Γυθείου, της οικογένειας φαρμακοποιών Λυμπέρη, το οποίο λειτουργεί πάππου προς πάππου από το 1920 μέχρι σήμερα. Η εσωτερική διακόσμηση έχει παραμείνει αναλλοίωτη εδώ και δεκαετίες.
Στον ίδιο δρόμο παραδίπλα, το ιστορικό παστελοποιϊον-ζαχαροπλαστείον «Μανωλάκος» που λειτουργεί από το 1902. Είναι το πρώτο ζαχαροπλαστείο του Γυθείου όπου θα βρείτε εκτός από παστέλι, γλυκά Μάνης, μαρμελάδες και λικέρ.
Το αρχαίο θέατρο
Βόρεια του Γυθείου, κοντά στην είσοδο της πόλης βρίσκεται το αρχαίο ρωμαϊκό θέατρο. Σώζεται το κοίλο μέρος, χωρισμένο σε 4 διαμερίσματα, τα θεμέλια του πρώτου τοίχου της σκηνής και ίχνη οικοδομημάτων.
Πρόκειται για έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο που δυστυχώς δείχνει εντελώς αναξιοποίητος, αφού δεν έχει καθαριστεί από τα αγριόχορτα για να αναδειχτεί στοιχειωδώς. Μία ταμπέλα δεν αρκεί.
Παραφωνία στο όλο σκηνικό πλάι στον αρχαιολογικό χώρο και ο άχαρος μαντρότοιχος του στρατοπέδου με τη ζοφερή πύλη του, που υποβαθμίζει δραματικά την όμορφη γειτονιά γύρω από το αρχαίο θέατρο.
Η αλγεινή εικόνα προβληματίζει δεδομένου ότι στο γραφικό Γύθειο με τα ανηφορικά δρομάκια και τα ξεχασμένα αρχοντικά, τα τελευταία χρόνια βρίσκονται σε εξέλιξη- έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί από τις αρχές του 2015- εργασίες επέκτασης και εκβάθυνσης του λιμανιού προκειμένου να εξυπηρετούνται μεγάλα πλοία και κρουαζιερόπλοια.
Κοντινές παραλίες
Ενα ακόμη αξιοθέατο του Γυθείου είναι το γνωστό ναυάγιο στην παραλία Βαλτάκι με ωραία αμμουδιά και ρηχά νερά, ιδανική για παιδιά. Πολύ κοντά στο Γύθειο στο δρόμο προς Σκάλα μετά την παραλία Σελινίτσα.
Ο Λακωνικός κόλπος έχει πεντακάθαρη θάλασσα κι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο οικοσύστημα. Στις απλωτές αμμουδιές γύρω από το Γύθειο- ανεξερεύνητες πριν από λίγα χρόνια για τους πολλούς χωρίς μπαράκια, φώτα και ξαπλώστρες- γεννούν οι θαλάσσιες χελώνες καρέτα-καρέτα. Θα δείτε φωλιές με ειδική σήμανση στις κοντινές παραλίες Βαλτάκι, Μαυροβούνι, Βαθύ.
